Śmierć pracownika a obowiązki pracodawcy

Zgodnie z art. 63¹ § 1 Kodeksu pracy z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa. Prawa majątkowe wynikające ze stosunku pracy przechodzą wówczas w równych częściach na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w art. 65 – 71 wymienia osoby uprawnione do uzyskania renty rodzinnej. Do kręgu tych osób zalicza się:

1. Dzieci – dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione – do ukończenia 16. roku życia lub 25. roku życia, jeśli się uczą oraz bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16. rokiem życia lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25. roku życia. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się do zakończenia tego roku studiów;
2. Wnuki i rodzeństwo – wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne i zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, a ponadto nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją – jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd;
3. Wdowę/wdowca – wdowa, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub jest niezdolna do pracy, albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16. roku życia, a jeżeli się uczą – 18. roku życia lub są całkowicie niezdolne do pracy. Uprawnienie do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, jeśli spełni warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania ww. dzieci.  Do wdowca stosuje się te same przepisy, co do wdowy;
4. Rozwiedzioną małżonkę – małżonka rozwiedziona, która przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia ww. warunków wymaganych od wdowy, w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem sądowym lub ugodą sądową;
5. Rodziców – rodzice, jeżeli ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, a ponadto spełniają warunki takie jak dla wdowy/wdowca (dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania małoletnich osób).

Po zmarłym pracowniku może pozostać do wypłacenia wynagrodzenie za pracę, premie, nagrody, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Świadczenia te wypłaca się w takiej samej wysokości, w jakiej przysługiwałyby pracownikowi, gdyby żył. Od wskazanych świadczeń nalicza się tylko zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, nie są naliczane składki społeczne oraz składka zdrowotna.

Jeżeli pracownikowi przysługiwał zasiłek chorobowy, należy go również naliczyć i wypłacić osobom uprawnionym.

Zgodnie z art. 93 § 1 Kodeksu pracy rodzinie po śmierci pracownika przysługuje także odprawa pośmiertna. Jej wysokość uzależniona jest od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:

• 1-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
• 3-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
• 6-miesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Ww. odprawa przysługuje w częściach równych tym samym osobom uprawnionym, o których była mowa wcześniej. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 93 § 6 K. p., w przypadku, gdy po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty. Jeśli np. jedyną osobą uprawnioną jest małżonek, a zmarły pracownik zatrudniony był krócej u pracodawcy niż 10 lat, wówczas osoba uprawniona otrzyma odprawę pośmiertną w wysokości 50% miesięcznego wynagrodzenia.

Wysokość odprawy pośmiertnej jest ustalana według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Od odprawy pośmiertnej nie nalicza się składek ZUS, jest ona również zwolniona z podatku dochodowego.

Podobnie jak w przypadku rozwiązania umowy o pracę, po śmierci pracownika pracodawca zobowiązany jest wyrejestrować go z ubezpieczeń ZUS (ZUS ZWUA z kodem 500) oraz wystawić świadectwo pracy (trafia ono do akt osobowych – część C). Na wniosek rodziny pracodawca ma obowiązek osobom uprawnionym wydać świadectwo pracy. Za zmarłego pracownika należy również wystawić PIT-11, a w przypadku, gdy rodzina zmarłego otrzymała po nim świadczenia (te, które były opodatkowane) wystawić również PIT-11 dla tych osób (tej osoby). Przychody te wykazuje się w PIT-11(26) w części E wiersz 7. Prawa autorskie i inne prawa, o których mowa w art. 18 ustawy.

Myślisz o założeniu biznesu? Szukasz miejsca gdzie będziesz mógł się rozwijać? Polecamy wam skorzystać z usług jednego z zaprzyjaźnionych wirtualnych biur!