Tytuł artykułu brzmi nieco jak pleonazm, nie mniej jednak nie każde nieszczęśliwe zdarzenie w miejscu pracy możemy zakwalifikować jako wypadek przy pracy. Definicję wypadku przy pracy reguluje art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205).
Aby dane zdarzenie uznać za wypadek przy pracy, muszą jednocześnie być zachowane cztery warunki:
- Nagłość zdarzenia,
- Przyczyna zewnętrzna,
- Skutek w postaci urazu lub śmierć,
- Związek z pracą.
Jak rozumieć poszczególne elementy definicji?
Zdarzenie nagłe dotyczy takiego incydentu, który zaistniał w trakcie jednej dniówki roboczej, jeśli pracownik wykonuje pracę np. od 8.00 do16.00, to w zakresie wskazanych godzin. Owa nagłość dotyczy czasu, w którym pracownik jest poddany ekspozycji na określony czynnik niebezpieczny. Może nim być nagły upadek z wysokości pracownika przebywającego na rusztowaniu, jak również kilkugodzinne narażanie na oddziaływanie czynnika chemicznego, którego skutek będzie odczuwalny dopiero po pewnym czasie.
Przyczyna zewnętrzna rozumiana jest jako czynnik leżący poza organizmem człowieka. Może nim być urządzenie, maszyna, narzędzie czy inna osoba. W przypadku amputacji palców kończyny górnej w wyniku kontaktu pracownika z piłą tarczową, przyczyną zewnętrzną będzie piła tarczowa. Klasycznym przykładem obrazującym, co może być lub nie przyczyną zewnętrzną jest zawał pracownika. Jeśli będzie on spowodowany wyłącznie stanem zdrowia (przyczyną wewnętrzną) danej osoby, nie będzie można wskazać przyczyny zewnętrznej. Gdyby natomiast zdarzyło się, że do zawału doszło w wyniku stresującej sytuacji w pracy, na przykład wymiany zdań z przełożonym, powodującej silny stan emocjonalny, którego konsekwencją był zawał u pracownika, wystąpiłaby wówczas przyczyna zewnętrzna.
Trzecim z wymienionych warunków jest skutek w postaci urazu lub śmierć. Poprzez uraz rozumie się uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka w związku z działaniem czynnika zewnętrznego. W sytuacji, gdy doszło do wypadku, ale nie ma urazu, zdarzenie takie traktuje się jako potencjalnie wypadkowe (wydarzenie bezurazowe). Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć poszkodowanego w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od wypadku.
Ostatni z warunków, czyli związek z pracą, dotyczy sytuacji, w której pracownik wykonuje zwykłe czynności lub polecenia przełożonych, pozostaje do dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy, a także wykonuje czynności na rzecz pracodawcy (lub innego podmiotu, na rzecz którego miała być świadczona praca), nawet bez polecenia.
Zgodnie z art. 3 ust. 1. wskazanej ustawy na równi z wypadkiem przy pracy traktowane są zdarzenia, do których doszło:
- w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w definicji wypadku przy pracy, chyba że wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Warto wiedzieć, że ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych definiuje również pojęcie wypadku zbiorowego i wypadku ciężkiego. Wskazane pojęcia mają znaczenie w przeprowadzaniu postępowania powypadkowego oraz dodatkowych obowiązkach pracodawcy.
Za wypadek ciężki uznaje się takie zdarzenie, w związku z którym nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, np. utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, nieuleczalna lub zagrażająca życiu choroba, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała (art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych). Wypadkiem zbiorowym natomiast jest wypadek, któremu uległy co najmniej dwie osoby w wyniku tego samego darzenia (art. 3 ust. 6 ww. ustawy).
Należy pamiętać, że wypadek przy pracy a wypadek w drodze do/z pracy to zupełnie innej kategorii zdarzenia, regulowane odrębnymi przepisami, z zaistnieniem których przysługują różne świadczenia, a na pracodawcach ciążą inne obowiązki.
O tym innym razem.
Myślisz o założeniu biznesu? Szukasz miejsca gdzie będziesz mógł się rozwijać? Polecamy wam skorzystać z usług jednego z zaprzyjaźnionych wirtualnych biur!